چاقی به‌عنوان یکی از دلایل اصلی و قابل پیشگیری مرگ‌ومیر شناخته میشود. این مشکل به‌عنوان یک بیماری مزمن، توانایی آن را دارد که سلامت عمومی فرد را بهطور جدی مختل کرده و احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی بهویژه مشکلات عروق کرونری را افزایش دهد. بر پایه نتایج پژوهش‌های جدید، روند افزایشی اضافهوزن و چاقی در جامعه ما به‌وضوح مشهود است، به‌گونه‌ای که نزدیک به یک‌سوم جمعیت با پیامدهای چاقی روبه‌رو هستند.
افراد بالای ۶۰ سال بیشتر در معرض چاقی قرار دارند، اما این مسئله محدود به سالمندان نیست؛ چرا که حدود ۲۰ درصد از کودکان و نوجوانان ۲ تا ۱۹ سال نیز با این وضعیت مواجه هستند. با توجه به این آمار گسترده، می‌توان به اهمیت مقابله با این بیماری پی برد. به همین دلیل، در این نوشتار به بررسی چاقی و عوارض ناشی از آن خواهیم پرداخت.
ارتباط چاقی و بیماری های قلبی
چاقی با پیامدهای قابل‌توجهی بر عملکرد قلب و سیستم عروقی همراه است و یکی از این اثرات، تغییر در سطوح مختلف چربی خون است. بسیاری از افراد با این واقعیت آشنایی دارند که اضافهوزن میتواند موجب افزایش کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیرید شود، اما نکته‌ی کمتر توجه‌شده این است که چاقی، میزان کلسترول خوب یا همان HDL را که در دفع کلسترول مضر و محافظت از قلب نقش کلیدی دارد، کاهش می‌دهد.
علاوه بر آن، چاقی قادر است منجر به بالا رفتن فشار خون شود. بدن افراد دارای وزن بالا، به حجم بیشتری از خون برای انتقال اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارد و همین امر، فشار وارد بر دیواره‌های عروق را افزایش می‌دهد. فشار خون بالا به‌عنوان یکی از عوامل خطر اصلی برای سکته‌های قلبی در بین افراد چاق بیشتر دیده میشود.
چاقی همچنین احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را نیز بالا می‌برد؛ بیماری‌ای که خود یکی از فاکتورهای مؤثر در بروز اختلالات قلبی به شمار میرود. مطابق آمار ارائه‌شده توسط انجمن قلب آمریکا، ۶۸ درصد از افراد بالای ۶۵ سال که به دیابت مبتلا هستند، هم‌زمان با بیماریهای قلبی نیز درگیر می‌باشند. این انجمن، دیابت را یکی از هفت عامل قابل‌کنترل برای جلوگیری از بیماریهای قلبی عنوان کرده است.
تعریف چاقی
چاقی وضعیتی است که در آن میزان چربی ذخیره‌شده در بدن فرد به حدی می‌رسد که ممکن است سلامت او را با تهدید روبرو کند. یکی از روش‌های مرسوم برای ارزیابی چاقی، شاخص توده بدنی یا BMI است که با نسبت وزن (بر حسب کیلوگرم) به مجذور قد (بر حسب متر) محاسبه می‌گردد. طبق تعریفی که سازمان جهانی بهداشت ارائه داده، اگر این شاخص از عدد ۳۰ فراتر رود، فرد در دسته‌ی افراد چاق قرار می‌گیرد.
چاقی چگونه باعث سکته قلبی می شود؟
چاقی به عنوان یکی از عوامل مؤثر، چه بهطور مستقیم و چه غیرمستقیم، نقش مهمی در بروز بیماریهای قلبی و سکته قلبی ایفا می‌کند. در افرادی که دچار اضافهوزن هستند، سطح چربی یا کلسترول خون اغلب بالا است. افزایش چربی در جریان خون به تدریج موجب تشکیل رسوبات در دیواره رگ‌ها می‌گردد. این تجمع چربی، باعث تنگ شدن عروق شده و در نتیجه، خون‌رسانی به قلب با اختلال مواجه میشود و خطر سکته قلبی افزایش می‌یابد. افزون بر این، این بیماری میتواند با بالا بردن فشار خون، افزایش سطح تری‌گلیسیرید، کاهش کلسترول مفید (HDL) و همچنین افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱ و ۲، خطر سکته قلبی را چند برابر کند.
چاقی و سکته قلبی از چه راه های قابل پیشگیری است؟
خوشبختانه راهکارهای گوناگونی برای کاهش اثرات چاقی بر سلامت قلب و پیشگیری از سکته قلبی وجود دارد. از جمله مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از آسیب‌های ناشی از چاقی بر قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- کاهش مصرف چربی:
مصرف بیش‌از‌اندازه چربی، یکی از دلایل اصلی بروز چاقی به شمار میرود. چربیهای ناسالم به‌مرور در بدن تجمع پیدا کرده و زمینهساز اضافهوزن میشوند. همچنین این چربی‌ها ممکن است با انسداد رگ‌های خونی، خطر سکته قلبی را افزایش دهند. بنابراین، بهتر است خوراکی‌های پرچرب مانند غذاهای سرخ‌شده و فست‌فودها از رژیم غذایی روزانه کنار گذاشته شوند.
۲- انجام فعالیت بدنی:
تحرک منظم، نقش مؤثری در جلوگیری از سکته قلبی مرتبط با چاقی دارد. انجام ورزش‌های هوازی میتواند به کاهش چربیهای اضافی بدن کمک کند، فشار خون را در محدوده طبیعی نگه دارد و از انباشته شدن چربی در رگ‌ها جلوگیری کند. به افراد دارای اضافهوزن توصیه میشود روزانه ۲۰ تا ۶۰ دقیقه ورزش هوازی انجام دهند.
۳- محدود کردن نمک در رژیم غذایی:
مصرف بیش‌از‌حد غذاهای شور، علاوه بر افزایش احتمال چاقی، به بالا رفتن فشار خون و بروز بیماریهای قلبی منجر میشود. از این‌رو، کاهش مصرف نمک و پرهیز از خوردن خوراکی‌های پرنمک میتواند به حفظ سلامت قلب کمک کند.
۴- بررسی‌های منظم پزشکی:
افرادی که با مشکل اضافهوزن مواجه هستند، بهتر است به‌صورت منظم توسط پزشک قلب و عروق تحت‌نظر قرار بگیرند. پیگیری وضعیت سلامتی از طریق چکاپ‌های دوره‌ای، به پزشک این امکان را می‌دهد که مشکلات احتمالی را زودهنگام شناسایی کرده و از وقوع ناگهانی سکته قلبی جلوگیری کند.
