چکاب قلب یا تست قلب چیست؟

چکاب قلب به مجموعه‌ای از ارزیابی‌های پزشکی گفته می‌شود که با هدف بررسی وضعیت سلامت قلب و عروق انجام می‌گیرد. در این بررسی‌ها معمولاً آزمایش خون، اندازه‌گیری فشار خون، ثبت نوار قلب، انجام اکوکاردیوگرافی و در برخی موارد آنژیوگرافی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این فرآیند غربالگری معمولاً برای افراد بالای ۴۰ سال یا کسانی که در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند توصیه می‌شود و معمولاً توسط پزشک متخصص قلب و عروق هدایت می‌شود.

تست قلب یا چکاب قلب به چه معناست؟

با تغییر الگوی زندگی در سال‌های اخیر، احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش یافته است. در زمان ارزیابی وضعیت بیمار، پزشکان تمامی نشانه‌های مرتبط را مورد توجه قرار می‌دهند. همچنین فاکتورهایی مانند فشار خون بالا، چربی خون زیاد، قند خون بالا، اضافه وزن و عادت‌هایی نظیر مصرف سیگار یا الکل نیز در این ارزیابی‌ها مدنظر قرار می‌گیرند.

آزمایش یا غربالگری قلب، فرآیندی است برای بررسی دقیق سلامت قلب و عروق، که با هدف شناسایی نشانه‌های بالینی و عوامل تهدیدکننده انجام می‌شود و انتخاب آن بر اساس وضعیت خاص هر بیمار صورت می‌گیرد.

چکاب قلب و مراحل آن

چکاب قلب به عنوان یک فرآیند ارزیابی تخصصی، برای تحلیل دقیق شرایط عملکردی قلب بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روند، پزشک با بهره‌گیری از مجموعه‌ای از تست‌ها و ابزارهای تشخیصی، وضعیت سیستم قلبی-عروقی، ریتم ضربان قلب و دیگر شاخص‌های مرتبط را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. مراحل رایج در یک چکاپ کامل قلب شامل موارد زیر می‌شود:

گفت‌وگوی پزشکی: در این مرحله، پزشک با طرح سوالاتی درباره علائم بالینی، سابقه درمانی، مصرف داروها و همچنین سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی، اطلاعات لازم را از بیمار دریافت می‌کند. این اطلاعات به متخصص کمک می‌کند تا به درک بهتری از وضعیت بیمار برسد.

معاینه فیزیکی: در این مرحله، پزشک با استفاده از تجهیزاتی مانند گوشی پزشکی، به بررسی ضربان و صدای قلب، نبض عروقی، و وجود هرگونه نشانه غیرطبیعی مانند ورم، تنگی نفس یا خستگی غیرعادی می‌پردازد.

آزمایش‌های تشخیصی: برای تکمیل بررسی‌ها، ممکن است تست‌هایی مانند آزمایش خون، آزمایش ادرار، نوار قلب (ECG)، اکوکاردیوگرافی یا آنژیوگرافی تجویز شوند. این آزمایش‌ها برای ارزیابی دقیق ساختار و عملکرد قلب و عروق به کار گرفته می‌شوند.

تحلیل علائم: اگر بیمار دچار ناراحتی‌هایی مانند درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی نفس یا ضعف عمومی باشد، پزشک این علائم را به دقت تحلیل کرده و رابطه آن‌ها را با عملکرد قلب ارزیابی می‌کند.

تشخیص و برنامه‌ریزی درمان: پس از تکمیل مراحل بررسی، پزشک با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، تشخیص نهایی را مشخص می‌کند و در صورت لزوم، برنامه درمانی متناسبی ارائه می‌دهد. این برنامه ممکن است شامل اصلاح سبک زندگی، تجویز دارو، ورزش‌درمانی یا در موارد خاص، جراحی باشد.

به طور کلی، این فرآیند به پزشکان کمک می‌کند تا با دقت بیشتری سلامت قلب بیماران را بررسی کرده و راهکارهای درمانی متناسب با شرایط هر فرد را ارائه دهند.

مقاله پیشنهادی: ورزش‌ مناسب قلب کدام اند؟

انواع چکاب قلب

معاینات منظم قلبی جزو ارکان اصلی مراقبت‌های پیشگیرانه در بزرگسالان به شمار می‌روند.

پزشکان اغلب از سن ۲۰ سالگی، و گاهی حتی زودتر، توصیه می‌کنند که این بررسی‌ها به‌صورت دوره‌ای انجام شوند.

چنانچه نتایج این ارزیابی‌ها نشان‌دهنده نشانه‌هایی از بیماری قلبی یا ریسک بالای آن باشند، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی را برای بررسی دقیق‌تر تجویز کند.

عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی فرد، نقش تعیین‌کننده‌ای در زمان شروع و فاصله بین معاینات دارند.

بر اساس توصیه انجمن قلب آمریکا، حتی در صورت نداشتن سابقه بیماری قلبی، انجام برخی بررسی‌ها ضروری تلقی می‌شود:

• اندازه‌گیری فشار خون و کلسترول: این بررسی‌ها معمولاً از سن ۲۰ سالگی آغاز می‌شوند.
• کنترل قند خون (تست گلوکز): اغلب در افراد ۴۰ تا ۴۵ ساله شروع می‌شود.
• محاسبه شاخص توده بدنی (BMI): با توجه به وزن یا اندازه دور کمر انجام می‌گیرد.

در صورتی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا عوامل پرخطر مثل فشار خون بالا یا چربی خون بالا وجود داشته باشد، معمولاً پزشک توصیه می‌کند این معاینات زودتر آغاز شوند.

همچنین ممکن است پزشک تست پروتئین واکنشی C با حساسیت بالا (hs-CRP) را نیز پیشنهاد دهد. این تست برای اندازه‌گیری میزان التهاب بدن به کار می‌رود و می‌تواند احتمال حمله قلبی را نشان دهد.

اگر پزشک نسبت به وجود بیماری قلبی مشکوک باشد، ممکن است برخی از آزمایش‌های زیر برای بررسی سلامت قلب پیشنهاد شوند:

نوار قلب (ECG/EKG):

در نوار قلب، الکترودهایی روی قفسه سینه قرار می‌گیرند و دستگاه مخصوصی فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و اطلاعاتی درباره ضربان و ریتم قلب فراهم می‌کند.

تست استرس ورزشی قلب:

در تست استرس ورزشی قلب، بیمار در حالی که الکترودها به قفسه سینه‌اش متصل هستند، روی تردمیل راه می‌رود یا با دوچرخه ثابت پدال می‌زند. همزمان، واکنش قلب به فعالیت بدنی و استرس فیزیکی ثبت می‌شود.

اکوکاردیوگرافی:

با استفاده از فناوری سونوگرافی، تصاویری از حرکات قلب گرفته می‌شود تا کارایی پمپاژ قلب و سلامت دریچه‌های آن ارزیابی گردد. گاهی این تست پیش یا پس از فعالیت یا دارودرمانی انجام می‌شود.

تست استرس هسته‌ای:

مقداری رنگ رادیواکتیو به بدن تزریق می‌شود و دستگاه تصویربرداری، گردش خون قلب را در حالت استراحت و پس از ورزش بررسی می‌کند.

سی‌تی‌اسکن قلب (Calcium Score):

در این روش، با نصب الکترود روی سینه و قرار گرفتن زیر دستگاه سی‌تی‌اسکن، تصاویری از قلب تهیه می‌شود. متخصص میزان رسوب کلسیم در عروق کرونری را بررسی می‌کند.

آنژیوگرافی کرونری CT (CTA):

فرد روی تخت سی‌تی‌اسکن دراز می‌کشد و رنگ کنتراست به رگ تزریق می‌شود تا تصاویر دقیق‌تری از عروق قلب تهیه شده و محل‌های تشکیل پلاک مشخص گردد.

آنژیوگرافی با کاتتر:

در این روش، لوله‌ای نازک (کاتتر) از طریق کشاله ران یا دست به سمت قلب هدایت می‌شود. هم‌زمان با تزریق ماده حاجب، با کمک اشعه ایکس از قلب عکس‌برداری می‌شود تا میزان گرفتگی یا باریک شدن عروق مشخص شود.

معاینه تخصصی قلب مردان و زنان

برخلاف تصور رایج که بیماری‌های قلبی را بیشتر به مردان نسبت می‌دهد، یافته‌های علمی حکایت از شیوع بالاتر این بیماری در میان زنان دارد. علائم قلبی در بانوان اغلب پیچیده‌تر و کمتر قابل تشخیص هستند و همین موضوع باعث می‌شود بسیاری از زنان نتوانند به‌درستی متوجه وجود مشکل شوند.

در حالی که در مردان نشانه‌هایی همچون درد ناگهانی در ناحیه قفسه سینه، فشار یا ناراحتی چنددقیقه‌ای و نوسانات این علائم بروز می‌کند، در زنان ممکن است حس فشار، تنگی، یا حتی حملات قلبی بدون علامت خاصی اتفاق بیفتد.

مواردی مانند خستگی شدید و غیرعادی، تعریق زیاد، درد در بازو، تهوع، سرگیجه و اختلالات گوارشی، از جمله نشانه‌هایی هستند که در زنان بیشتر گزارش شده‌اند. با توجه به تفاوت علائم بین دو جنس، بسیاری از زنان دیرتر متوجه وجود خطر می‌شوند و به‌موقع برای درمان مراجعه نمی‌کنند.

همچنین به‌دلیل تفاوت‌های روان‌شناختی، زنان معمولاً فشارهای روحی و استرس‌های بیشتری را تجربه می‌کنند، و این مسئله احتمال حمله قلبی و همچنین عدم تشخیص به‌موقع را در آن‌ها افزایش می‌دهد.

درمان بیماری‌های قلبی در زنان و مردان شباهت زیادی به هم دارد و معمولاً شامل مصرف دارو، انجام آنژیوپلاستی، استفاده از استنت (فنر) یا جراحی بای‌پس عروق کرونر می‌شود. با این حال، باید توجه داشت که جراحی بای‌پس در زنان نسبت به مردان با ریسک بیشتری همراه است.

معاینه تخصصی قلب کودکان

ارزیابی سلامت قلب کودکان لازم است توسط متخصص قلب کودکان و نوزادان صورت پذیرد. با بهره‌گیری از شرح‌حال دقیق، معاینه بالینی، و روش‌هایی مانند نوار قلب، اکوکاردیوگرافی (برای جنین و کودک)، آنژیوگرافی، هولتر و تست ورزش، امکان شناسایی و بررسی اختلالات قلبی در کودکان فراهم می‌شود.

بخش زیادی از نارسایی‌ها و مشکلات قلبی کودکان، قابلیت کنترل یا درمان مؤثر را دارند؛ با این حال، برخی موارد ممکن است به مداخلات جراحی نیاز داشته باشند. در شرایطی که جراحی ضروری باشد، روند درمان ممکن است طی یک یا چند مرحله صورت گیرد.

انتخاب نوع عمل جراحی و تعیین زمان مناسب برای انجام آن، به تشخیص و صلاحدید متخصص قلب کودک وابسته خواهد بود.