چکاپ زنان چیست؟ لیست آزمایش‌های چکاپ کامل زنان

خانم‌ها لازم است هر سال زمان مشخصی را به انجام چکاپ‌های تخصصی زنان اختصاص دهند. انجام این بررسی‌های دوره‌ای، نقش مؤثری در حفظ تندرستی ایفا می‌کند.

مراجعه به پزشک نباید صرفاً به هنگام بروز بیماری یا آسیب محدود بماند. برای پیشگیری مؤثر از بیماری‌های زنان، لازم است اقدامات مراقبتی به‌موقع صورت گیرد.

به‌عنوان نمونه، دریافت واکسن‌ها با ایجاد ایمنی در برابر برخی بیماری‌ها، از بروز مشکلات جدی در بدن جلوگیری خواهد کرد.

معاینات بالینی و تست‌های غربالگری، ابزارهای مؤثری برای کشف زودهنگام بیماری‌ها به شمار می‌آیند.

در صورتی که بیماری در مراحل ابتدایی شناسایی شود، مسیر درمان با سهولت بیشتری طی خواهد شد.

چکاپ زنان چیست؟

چکاپ کامل زنان (Health Checks for Women) به عنوان یک ارزیابی جامع، وضعیت کلی سلامت جسمی و جنسی بانوان را مورد بررسی قرار می‌دهد. این فرآیند، مجموعه‌ای از آزمایش‌های ضروری و ارزیابی‌های مرتبط با سلامت زنان را در بر می‌گیرد.

هدف اصلی از انجام این چکاپ‌ها، شناسایی به‌موقع بیماری‌های زنانه و جلوگیری از پیشرفت آن‌هاست تا سلامت عمومی بدن حفظ شود. فهرست آزمایش‌های چکاپ کامل شامل آزمایش‌های عمومی و تخصصی متعددی است که زیر نظر پزشک متخصص و در مراکز آزمایشگاهی معتبر اجرا می‌شوند.

برای رسیدن به نتایج مؤثرتر، توصیه می‌شود این بررسی‌ها به‌طور منظم و طبق تجویز پزشک پیگیری شوند.

اهمیت چکاپ کامل زنان

سلامت زنان تأثیری عمیق بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی آن‌ها دارد. تداوم نسل در هر خانواده با وضعیت سلامت بانوان ارتباط مستقیمی دارد. از این‌رو، متخصصان در شاخه‌های گوناگون پزشکی همواره توصیه دارند که بانوان در بازه‌های زمانی مشخص، انواع آزمایش‌های پزشکی را در برنامه خود بگنجانند.

با بهره‌گیری از این بررسی‌ها، امکان ارزیابی وضعیت جسمی زنان فراهم می‌شود.

چنانچه نتایج تست‌ها، اسکن‌ها یا سونوگرافی‌ها علائمی از اختلال یا بیماری را نمایان کنند، فرآیند تشخیص آغاز شده و اقدامات درمانی لازم صورت می‌گیرد تا سطح سلامت عمومی آن‌ها به حالت مطلوب بازگردد.

چکاپ کامل زنان شامل چه مواردی است؟

۱. تست پاپ اسمیر و ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

انجام تست پاپ اسمیر از سن ۲۱ سالگی برای زنان پیشنهاد می‌شود و بهتر است این بررسی هر سه سال یک‌بار تکرار گردد. همچنین، از ۳۰ سالگی به بعد، ترکیب آزمایش پاپ با HPV توصیه می‌شود که غربالگری آن می‌تواند هر پنج سال یک‌بار انجام گیرد.

۲. آزمایش بیماری‌های آمیزشی (STD)

در بسیاری از موارد، بیماری‌های مقاربتی بدون هیچ علامتی ظاهر می‌شوند، به همین دلیل امکان انتقال آن‌ها به شریک جنسی یا حتی به جنین در دوران بارداری وجود دارد. بنابراین، گنجاندن غربالگری سلامت جنسی در برنامه‌های مراقبتی، اهمیت بالایی دارد، چرا که در صورت نادیده‌ گرفته شدن، این عفونت‌ها می‌توانند عواقب جدی به دنبال داشته باشند.

۳. غربالگری دیابت

آزمایش دیابت بهتر است از ۳۵ سالگی آغاز شود. در صورتی که عوامل خطر خاصی وجود نداشته باشد، انجام این تست هر سه سال یک‌بار کافی است. اما اگر فرد دارای ریسک‌فاکتورهایی مانند سابقه خانوادگی، اضافه‌وزن، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی باشد، نیاز به بررسی‌های مکرر و در فواصل کوتاه‌تر خواهد بود.

۴. ماموگرافی

بر اساس توصیه‌های فعلی، زنان بدون سابقه خانوادگی سرطان پستان می‌توانند غربالگری با ماموگرافی را از ۴۰ سالگی شروع کنند و این فرآیند را به‌صورت سالانه پیگیری نمایند. افرادی که در معرض خطر بالاتری هستند، باید تحت نظر پزشک با دفعات بیشتری این بررسی را انجام دهند.

۵. بررسی وضعیت پوست

از ۱۸ سالگی به بعد، پیشنهاد می‌شود افراد به‌طور ماهانه پوست خود را برای بررسی خال‌های غیرمعمول یا تغییرات رنگ و اندازه آن‌ها رصد کنند. این موضوع برای افرادی با پوست روشن یا کسانی که بیشتر در معرض نور آفتاب قرار دارند، ضروری‌تر است. انجام معاینات پوست توسط متخصص نیز از ۴۰ سالگی به بعد باید در دستور کار سالانه قرار گیرد.

۶. کولونوسکوپی

کولونوسکوپی با هدف شناسایی و حذف پولیپ‌های بی‌علامت روده‌ای که احتمال سرطانی شدن دارند، طراحی شده است. آغاز این غربالگری معمولاً از ۴۵ سالگی توصیه می‌شود. اما در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های کولورکتال دارند، ممکن است نیاز باشد این تست زودتر و طبق نظر پزشک انجام گیرد.

۷. تست کلسترول

غربالگری سطح کلسترول خون در زنانی که فاقد عوامل خطر هستند، می‌تواند از ۴۵ سالگی شروع شود. با این حال، در افراد با ریسک بالاتر مانند مبتلایان به دیابت، بیماری‌های قلبی یا کلیوی، آغاز این بررسی از ۲۰ سالگی ضروری تلقی می‌شود.

۸. غربالگری سرطان ریه

زنانی که در حال حاضر سیگار مصرف می‌کنند یا سابقه مصرف آن را دارند، بهتر است از سن ۵۰ سالگی به بعد برای انجام بررسی‌های مرتبط با سرطان ریه اقدام نمایند.

۹. تست تراکم استخوان

استخوان‌هایی که از تراکم کافی برخوردار باشند، کمتر دچار شکستگی می‌شوند. در صورتی که فرد از اندامی لاغر برخوردار باشد یا تراکم استخوانی پایینی داشته باشد، بهتر است از ۵۰ سالگی آزمایش تراکم استخوان را آغاز کند. در حالت معمول، این بررسی برای تمام زنان از ۶۵ سالگی توصیه می‌شود و لازم است هر سه سال یک‌بار تکرار گردد.

۱۰. بررسی سطح ویتامین‌های بدن

یکی از ارزیابی‌های حیاتی برای بانوان، سنجش میزان ویتامین‌ها، آهن و بررسی وضعیت کم‌خونی در بدن است. بدن انسان تنها به مقادیر اندکی از ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها نیاز دارد، اما در صورت تأمین نشدن این نیاز، احتمال بروز مشکلات جسمی مختلف افزایش پیدا می‌کند.

برای شناسایی کمبود ویتامین‌ها، نیاز است آزمایش خون صورت گیرد. یکی از رایج‌ترین آزمایش‌ها در این زمینه، آزمایش NHS است که با نمونه‌گیری از خون انجام می‌شود.

با مراجعه به پزشک عمومی می‌توان درخواست صدور این آزمایش را مطرح کرد تا بر اساس نتایج، اقدام مناسب درمانی در پیش گرفته شود.

برای آنکه نتایج آزمایش و سطوح ویتامین‌ها و آهن را به‌درستی تحلیل کرد، لازم است با مقادیر مرجع آشنایی داشت.

مقادیر نرمال به شرح زیر می‌باشند:

بررسی سطح آهن:

• فریتین سرم: ۱۳ تا ۱۵۰ نانوگرم در لیتر
• هموگلوبین: ۱۲۰ تا ۱۶۰ گرم در لیتر
• ترانسفرین: ۲۰ تا ۵۵ درصد
• ظرفیت کل اتصال آهن (TIBC): ۴۵ تا ۷۲ میکرومول در لیتر

سطح ویتامین D:

• مقدار طبیعی: ۵۰ تا ۱۷۵ نانومول در لیتر
• مقدار ایده‌آل: ۷۵ تا ۱۰۰ نانومول در لیتر

بررسی فولات (ویتامین B۹):

• سطح نرمال: ۸.۸۳ تا ۶۰.۸ نانومول در لیتر

۱۱. ارزیابی سلامت بارداری و رحم

چکاپ‌های مرتبط با سلامت رحم و بارداری مجموعه‌ای از بررسی‌ها مانند آزمایش ادرار، آزمایش خون و سونوگرافی را در بر می‌گیرند.

پیش از اقدام به بارداری، انجام معاینات اولیه جهت شناسایی ریسک‌های احتمالی ضرورت دارد. در دوران بارداری نیز نظارت‌های مستمر و بررسی رشد جنین نقش مهمی در شناسایی ناهنجاری‌ها و پایش سلامت مادر ایفا می‌کند.

یکی از اصلی‌ترین تست‌هایی که در این دوره استفاده می‌شود، سونوگرافی است؛ روشی که از امواج صوتی با فرکانس بالا بهره می‌برد. با کمک این ابزار، مواردی همچون بارداری خارج رحمی، موقعیت و اندازه جنین، و روند رشد او قابل ارزیابی هستند.

برای ارزیابی دقیق‌تر اندام‌های تولیدمثل، از سونوگرافی ترانس واژینال نیز استفاده می‌شود. این روش به تشخیص کیست‌ها، تومورها و سایر ناهنجاری‌های رحم و تخمدان‌ها کمک می‌نماید.

پس از زایمان نیز چکاپ‌های زنان نباید نادیده گرفته شوند، چراکه در این دوره، تغییرات هورمونی گسترده‌ای در بدن ایجاد می‌شود که لازم است از طریق آزمایش خون مورد بررسی قرار گیرد. معمولاً پزشکان پیشنهاد می‌کنند حدود شش ماه پس از زایمان، این بررسی‌ها انجام پذیرد.

۱۲. بررسی هورمون‌های جنسی در چکاپ زنان

برای ارزیابی دقیق هورمون‌های جنسی، انجام آزمایش خون از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوع بررسی اغلب شامل سنجش سطح SHBG یا همان گلوبولین متصل‌شونده به هورمون‌های جنسی می‌باشد؛ پروتئینی که در کبد تولید می‌شود و نقش آن اتصال به هورمون‌های جنسی و تنظیم سطح فعال آن‌ها در خون است.

در این آزمایش، چندین هورمون کلیدی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند:

• تستوسترون، هورمون غالب در مردان
• دی‌هیدروتستوسترون (DHT)، نوعی از آندروژن‌های فعال
• استرادیول، شکلی از استروژن و هورمون جنسی اصلی در زنان

اگرچه SHBG توانایی اتصال به هر سه گروه هورمون را دارد، اما هدف اصلی این تست، بررسی سطح تستوسترون در بدن است.

در برخی از بانوان، ممکن است به دلایل هورمونی یا متابولیکی، سطح تستوسترون افزایش یابد که در این شرایط، پزشک با تشخیص دقیق و تجویز دارو، مسیر کنترل و درمان را تعیین می‌کند.

افزایش تستوسترون معمولاً با علائمی همراه است که شامل موارد زیر می‌گردد:

• رویش بیش‌از‌حد مو در صورت یا بدن
• تغییر تُن صدا به حالت بم
• نامنظم شدن چرخه قاعدگی
• بروز آکنه‌های پوستی
• افزایش وزن
• بروز اختلالات در باروری

جدول زمانبندی چکاپ کامل زنان

 جدول زمانبندی چکاپ کامل زنان یک راهنمای کلی است و بسته به سابقه سلامتی، شرایط جسمانی و صلاحدید پزشک قابل تغییر است. برای تعیین برنامه چکاپ کامل خود، حتماً با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید